فرقی ندارد از ویندوز ۷ استفاده بکنید یا ویندوز ۸ و یا از نسخه های در حال انقراض سیستم عامل پرکاربرد مایکروسافت!، چرا که این سیستم عامل چندین ابزار سیستمی پنهان در خود جای داده که تنها به برخی از انها می توانید از منوی استارت دسترسی داشته باشید و به باقی آنها تنها با تایپ چند خط دستور کد فرمان در کادر Run می توانید دسترسی داشته باشید.

بسیاری از این ابزار به راحتی و اگر تنها نام آنها را بدانید در دسترسی شما قرار دارند و کافیست با باز کردن منوی استارت و تایپ کردن نما آنها به خود ویندوز فرمان در اختیار قرار دادن آنها را بدهید. در ویندوز ۸ شما به منوی تنظیمات در کادر جستجو دسترسی پیدا خواهید کرد.

ابزار Windows Memory Diagnostic

سیستم عامل ویندوز یک ابزار تشخیص حافظه دارد که می تواند کامپیوتر شما را ری استارت کرده و مشکلات حافظه رایانه شما را بررسی و اعلام کند.

این ابزار دقیقا مانند ابزارهای حرفه ای موجود عمل می کند و اگر شما می خواهید حافظه رایانه خود را برای برخی مشکلات احتمالی بررسی کنید، نیازی به نصب هیچگونه نرم افزار سوم دیگری نیست و به وسیله همین ابزار می توانید کار رایانه خود را راه بیندازید. برای دسترسی به این ابزار کافیست نام آن را در ویندوز جستجو کنید تا در برابر شما قرار بگیرد.

ابزار Resource Monitor

این ابزار در واقع جزئیات مصرف منابع در رایانه شما را بررسی و جزئیات آن را به صورت یک گزارش در اختیار شما قرار می دهد. با این ابزار شما می توانید پهنای باند مورد استفاده پردازنده، هارد دیسک، شبکه و حافظه کارت گرافیکی و باقی منابع سخت افزاری خود را بررسی کنید.

این بدان معناست که شما می توانید ببینید که کدام پروسه سنگین در حال اجرا بر روی هارد دیسک و یا شبکه شما قرار گرفته و باعث کند شدن آن می شود. این ابزار اطلاعات و جزئیات بیشتری را در خصوص منابع سخت افزاری شما از آنچه که TaskManager قرار می دهد برای شما مهیا می کند.

برای دسترسی به این ابزار کافیست TaskManager را اجرا کرده و به زبانه Performance بروید و بر روی گزینه Resource Monitor کلیک کنید. این ابزار را می توانید به طور مستقیم و با جستجوی نام آن در کادر جستجو در منوی استارت پیدا کرده و استفاده کنید.

ابزار Performance Monitor

این ابزار به شما این امکان را می دهد که اطلاعات کارآیی سیستم خود را جمع آوری و مشاهده کنید.

از این ابزار همچنین می توانید برای گزارش گیری کارآیی سیستم در یک زمان خاص از جمله تاثیر تغییرات صورت گرفته در سیستم بر کارآیی آن و یا مشاهده و تحت نظر گرفتن کارآیی یک سیستم از راه دور به طور زنده استفاده کنید.

ابزار Computer Management and Administrative Tools

ابزار بررسی کارآیی سیستم در واقع تنها یکی از ابزارهای مدیریت کنسول مایکروسافت (MMC) است و بسیاری از این ابزارهای سیستمی را می توانید در بخش ابزارهای مدیریتی ویندوز پیدا کنید اما در عین حال این ابزارها را می توانید با باز کردن پنجره ابزارهای مدیریتی رایانه (Computer Management application) در یک پنجره باز کنید.

در کنار باقی موارد ، این پنجره شامل ابزارهای زیر است:

- Task Scheduler

این ابزار به شما اجازه می دهد که کارها و اقدامات برنامه ریزی شده بر روی سیستم را مشاهد و آنها را تغییر دهید و در عین حال وظائف و اقدامات مورد نظر خود را به این برنامه اقدامات اضافه کنید.

- Event Viewer

در این قسمت می توانید رویدادهای در حال رخ دادن در رایانه خود را ببینید که شامل همه چیز مانند روند نصب برنامه ها، توقف های ناگهانی صورت گرفته و حتی صفحه آبی مرگ نیز می شود.

- Shared Folders

در این قسمت می توانید فولدرهای به اشتراک گذاشته در شبکه در رایانه خود را ببینید. ابزاری که بسیار سریع نمایی از فولدرهای به اشتراک گذاشته را بدون هیچ جستجو و کار اضافی در اختیار شما قرار می دهد.

- Device Manager

فکر کنم بیشترین اقداماتی که هر کاربر ویندوز با یک ابزار سیستمی انجام داده باشد به این بخش تعلق پیدا کند. در این بخش همانطور که احتمالا می دانید می توانید سخت افزارها و دیوایس های متصل به کامپیوتر خود را ببینید، انها را غیرفعال کنید و یا تنظیمات مربوط به درایور آنها را انجام دهید.

- Disk Management

همانطور که از نام آن پیداست یک ابزار در اصطلاح پارتیشن بندی هارد درایو شماست که شما را تقریبا از دانلود و نصب هر گونه برنامه اضافی بی نیاز می کند.

- Services

در این بخش می توانید سرویس هایی را که در حال حاضر و در پشت پرده سیستم عامل در حال اجرا هستند را ببینید و آنها را کنترل کنید.

در پنجره Administrative Tools همچنین شاهد ابزارهای مفید دیگری مانند فایروال ویندوز و برنامه های امنیتی آن هستیم که به شما اجازه تعیین قوانین خاص در این خصوص را می دهند.

- Advanced User Accounts Tool

سیستم عامل ویندوز همچنین یک ابزار پنهان کاربری دارد که برخی گزینه ها را که در رابط کاربری عادی و استاندارد ویندوز قرار ندارند را در اختیار شما قرار می دهد. برای باز کردن و دسترسی به این ابزار کافیست کلیدهای ترکیبی WinKey+R را فشار دهید. WinKey در واقع همان کلیدی است که علامت ویندوز بر ریو ان دیده می شود و به تنهایی و با زدن آن منوی استارت برای شما باز می شود. با زدن این دو دکمه به صورت ترکیبی، کادر Run در برابر شما ظاهر می شودحالا کافیست در این کادر تایپ کنید: netplwiz و یا control userpasswords2و بعد Enter را بزنید تا پنجره این ابزار در برابر شما ظاهر شود.

در این پنجره می توانید به تنظیمات کاربران سیستم و گروه هایی که ایجاد کرده اید دسترسی داشته باشید. برخی امکانات این پنجره تنها در بعضی نسخه های ویندوز قابل استفاده است و کاربران ویندوزهای نسخه خانگی و یا نسخه استاندارد به آنها دسترسی ندارند.

- Disk Cleanup

این ابزار نیز مخصوصا برای کاربرانی که از سیستم های کُندتر بهره می برند ابزاری آشناست یا کاربرانی که از کمبود فضای هارد بر روی سیستم خود رنج می برند اما خب هنوز بسیاری از کاربران هستند که از قابلیت این ابزار بی خبر هستند.

به هر حال جهت یادآوری هم که شده بد نیست بدانید که با این ابزار علاوه بر کارهای بالا همچنین می توانید رایانه خود را برای فایل هایی که می توانید پاک کنید یا فایل های بدردنخور که از یک برنامه پاک شده به جا مانده اند یا فایل های بدردنخور ناشی از آپدیت ویندوز به جا مانده اند اسکن و جستجو کنید.

این ابزار دقیقا مانند برنامه های پاک کننده سیستم عمل می کند اما خب رایگان است و هیچ هزینه ای بر روی دست شما باقی نمی گذارد. کاربران حرفه ای تر به ابزارهایی مانند CCleaner روی می آورند اما به نظر این ابزار ویندوز راحت تر و کم دردسرتر است. برای دسترسی به این ابزار می توانید نام آن را در منوی استارت ویندوز جستجو کنید. خانه تکانی خوبی داشته باشید!

- Group Policy Editor

همین ابتدای توضیح این ابزار بد نیست بگوئیم که این ابزار تنها در نسخه حرفه ای و یا نامحدود ویندوز در دسترس قرار دارد و در ویندوز های نسخه خانگی و استاندارد نمی توانید به آنها دسترسی داشته باشید.

با این ابزار می توانید به تنظیمات گسترده ای دسترسی داشته باشید که برای استفاده مدیران سیستم ها در جهت مدیریت رایانه ها در شبکه های تحت مدیریت خود، طراحی شده اند. البته برخی تنظیمات این ابزار نیز می تواند توسط کاربران عادی مورد استفاده قرار گیرد. به طور مثال در ویندوز ۸ می توانید با استفاده از این ابزار، منوی قفل صفحه نمایش را غیرفعال کرده و مستقیما به صفحه لاگین برسید. برای رسیدن به این ابزار کافیست در منوی استارت عبارت gpedit.msc را وارد کنید.

- Registry Editor

شرمنده! اگرچه بسیاری از شما با ویرایش رجیستری سر و کار داشته اید اما خب همچنان یک ابزار پنهان به حساب می آید و هنوز مایکروسافت لینک دسترسی به آن را در منوی استارت نگنجانده است. برای دسترسی به این ابزار همانطور که می دانید باید عبارت regedit را در منوی استارت وارد کرده و Enter را بزنید.

بسیاری از قابلیت های موجود در ابزار Group Policy Editor به صورت معادل در ابزار ویرایش رجیستری نیز وجود دارند. به طور مثال در ویندوز ۸ کاربران نسخه های استاندارد نمی توانند با استفاده از Group Policy Editor صفحه قفل را غیرفعال کنند اما آنها می توانند با همین ابزار ویرایش رجیستری آن را غیرفعال کنند.

- MSConfig

ابزار پیکربندی سیستم یک ابزار کلاسیک دیگر است که کاربران بسیاری در مورد آن تجربه دارند. پیش از ویندوز ۸ که برنامه مدیریت برنامه های استارت آپ خود در این خصوص را به بخش TaskManager اضافه کرده، از این ابزار تقریبا پنهانی برای مدیرت برنامه های استارت آپ ویندوز که با بالا آمدن ویندوز به طور خودکار اجرا می شدند استفاده می شد.

این ابزار همچنین به شما اجازه مدیریت بخش موسوم به بوت لودر و انتخاب سیستم عامل را می دهد که مخصوصا وقتی از چندین سیستم عامل بر روی رایانه خود بهره می برید مفید فایده واقع خواهد بود. برای دسترسی به این ابزار می توانید در منوی استارت عبارت msconfig را تایپ کنید و Enter را بزنید.

-System Information

این ابزار همانطور که از نام آن پیداست به شما اجازه کسب اطلاع کامل از وضعیت فعلی سیستم را می دهد . وقتی می گوئیم اطلاعات این یعنی شامل شماره مدل سی دی رام تا هارد دیسک ها و ابزارهای جانبی و برنامه های استارت آپ موجود سیستم است.

این درست که ظاهر چندان کاربر پسندی ندارد و باید برای جستجو در آن حسابی دقت کنید اما به هر حال بدون اینکه به شما زحمت نصب یک برنامه دیگر را بدهد اطلاعات کامل و مفصلی از سیستم را در اختیارتان می گذارد. برای دسترسی به این ابزار می توانید عبارت System Information را در منوی استارت جستجو کنید.

حالا که می دانید این ابزارها در سیستم عامل شما موجود هستند مطمئنا می توانید کارهای بیشتری از ویندوز خود انتظار داشته باشید. این ابزارها بر روی بسیاری از ویندوزها موجود هستند و بدون اینکه احتیاج به نصب یک برنامه اضافه داشته باشید می توانید کارهای مورد نظر خود را انجام دهید.