این روزها به اندازه ای دو کلمه 4G و LTE در تبلیغات اپراتورها، سرویس های اینترنتی، شبکه های موبایل و حتی در جدول مشخصات گوشی های تلفن همراه تکرار شده اند که انگار نام آشناترین واژه ها برای ذهن مان هستند و دیگر با دیدن شان روی بیلبوردهای بزرگ و آگهی های روزنامه ها یا شنیدن شان از تلویزیون و رادیو واکنش نشان نمی دهیم و حساس نیستیم که این ها چی هستند و یعنی چه و دقیقاً چه کار می کنند. اما مهم تر از این، افراد بسیاری را می شناسم که این دو واژه را یکسان می دانند یا به جای دیگری به کار می برند. به طوری که این اتفاق دارد در جامعه و حتی میان متخصصین علوم کامپیوتری و مخابراتی و کارشناسان حوزه موبایل و بدتر از همه فروشنده گان اسمارت فون و تبلت و دیگر دستگاه های موبایل اپیدمی می شود و هیچ حساسیتی نسبت به آن نیست. بیایید دوباره نسل های مختلف موبایل را مرور کنیم و تفاوت های این سرویس ها را درک کنیم تا هریک را در جای خودش به کار برده و از التقاط آن ها جلوگیری کنیم. کلمه «G» در واژه های ۲G، ۳G و ۴G مخفف کلمه «Generation» و به معنای نسل موبایل است.

افراد بسیاری را می شناسم که این دو واژه را یکسان می دانند یا به جای دیگری به کار می برند.

۳G چیست؟

شبکه موبایل ۳G جایگزین شبکه موبایل ۲G شده است. در ۲G گوشی های موبایل فقط توانایی هایی مانند مکالمه، ارسال پیام کوتاه و کمی هم تبادل دیتا مانند MMS دارند. ۳G سرعت تبادل اطلاعات و فرمت های انتقال اطلاعات را توسعه داد و مثلاً می شد روی گوشی موبایل صفحات وب را بازدید کرد، ویدیو استریم و دانلود کرد و به موسیقی گوش داد. روی شبکه های ۳G سرعت اینترنت هنوز کند است و نسبت به شبکه های بی سیم، صفحات وب و دیتا خیلی آهسته لود می شوند و ناامیدکننده هستند ولی در مقایسه با استاندارد ۲G سریع تر است. در حال حاضر، اپراتورهای مخابراتی ایران همگی از ۳G پشتیبانی می کنند و شما می توانید از اینترنت روی گوشی موبایل تان استفاده کنید. گوشی های تلفن همراه جدیدی که در بازار هست نیز بدون شک از ۳G پشتیبانی می کنند. مشخصات استاندارد ۳G با شبکه های باندپهن و اینترنت پرسرعت فاصله زیادی دارد.

۴G چیست؟

موسسه ITU-R در مارس ۲۰۰۸ استاندارد ۴G را برای دستیابی به مجموعه ای از استانداردهای ارتباطی و سرعت های باندپهن تصویب کرد. در این استاندارد، روی شبکه های موبایل و به طور خاص دستگاه های موبایلی مانند اسمارت فون، تبلت و نظایر این ها حداکثر سرعت انتقال اطلاعات به ۱۰۰ مگابیت در ثانیه می رسد اما در دستگاه های دیگر مانند هات اسپات های موبایل این سرعت یک گیگابیت بر ثانیه خواهد بود. در زمان تصویب این استاندارد، چنین سرعت هایی روی شبکه های موبایل دور از انتظار بود و کمتر عملی به نظر می رسید. در آن زمان، ۴G یک هدف درازمدت بود که باید اپراتورهای مخابراتی مدنظر قرار می دادند اما خیلی زود زیرساخت های مخابراتی و شبکه پیشرفت های بزرگی کردند و فناوری های ارتباطی جهش یافتند؛ به طوری که ارائه دهنده گان شبکه های ۳G علاوه بر اینکه توانستند ۴G را راه اندازی کنند، بلکه دست به بهبود و توسعه این شبکه برای رسیدن به ویژگی ها و سرعت بیشتر زدند و ۴G معمولی را پس زدند. بنابراین، ۴G نسل چهارم شبکه های موبایل است که حداکثر می تواند سرعتی ۱۰۰ مگابیتی روی گوشی موبایل و تبلت در اختیار شما قرار دهد. اگر به شبکه موبایل برخوردید که سرعتی بیشتر از این به دست می دهد، چیزی فراتر از ۴G است.

LTE چیست؟

همان طوری که گفتیم LTE مخفف Long Term Evolution است. پس، یک نسل و استاندارد شبکه های موبایل نیست بلکه شاخه ای از ۴G است که به دنبال دستیابی به سرعت های تعریف شده در این استاندارد است. وقتی علامت ۴G را در گوشه بالا سمت راست صفحه نمایش موبایل می بینیم به معنای این نیست که واقعاً داریم از یک شبکه ۴G استفاده می کنیم. هنگامی که ITU-R استاندارد ۴G را تصویب کرد و حداقل سرعت را مشخص نمود، بسیاری از ارائه دهندگان سرویس های موبایل کمی سرعت انتقال اطلاعات را روی ۳G افزایش دادند و بعد با دادن پول به شرکت های سازنده گوشی تلفن همراه، ازشان خواستند ۴G را وارد مشخصات پشتیبانی محصول کنند و روی صفحه نمایش نشان دهند. از همین جا بود که ۴G از مسیر اصلی اش منحرف شد و بدنه تنظیم کننده استانداردهای امریکا برای تمایز قائل شدن میان ۴G تقلبی از ۴G واقعی؛ LTE را به معنای ادامه استانداردهای شبکه های موبایل فعلی و «تکامل در بلندمدت» تعریف کرد.

وقتی یک دستگاه برچسب LTE دارد، در مقایسه با ۴G به این معنا است که نسبت به ۳G بهبودها و سرعت کاملاً قابل تمایز و بیشتری دارد. روی برخی شبکه های LTE سرعت های ۲۰۰ و ۲۵۰ مگابیت نیز قابل استفاده است. متاسفانه، بعد از تعریف LTE شرکت های ارائه دهنده سرویس های موبایل بلافاصله در تبلیغاتشان از عبارت ۴G LTE استفاده کردند؛ یک روش بازاریابی فنی که به آن ها اجازه می داد ادعا کنند مجهز به نسل بعدی شبکه های موبایل شدند بدون اینکه واقعاً به مشخصات آن رسیده باشند یا اینکه امکانات و قابلیت های آن را ارائه کنند. البته، در آن زمان برحسب نوع شبکه و محل جغرافیایی سرعت انتقال اطلاعات روی شبکه ۳G و ۴G قابل توجه بود اما در بازار یک سردرگمی و بلاتکلیفی وجود داشت. چون چندین اپراتور با سرویس ۴G LTE و سرعت های مختلف فعالیت می کرد و همگی نیز ادعا می کردند که ۴G واقعی هستند.

سرعت

به سوال اول برگردیم؛ تفاوت واقعی شبکه های ۴G با LTE چیست؟ آیا لود شدن یک صفحه وب یا دانلود یک اپلیکیشن می تواند معیاری برای تعیین این شبکه باشد؟ مثلاً اگر سرعت خیلی سریع بود می توانیم بگوییم که شبکه LTE است؟ احتمالاً نه! در حالی که تفاوت میان شبکه ۳G با شبکه های ۴G و LTE بسیار زیاد است و به راحتی قابل تشخیص هستند ولی تفاوت میان یک شبکه ۴G و یک شبکه ۴G واقعی از روی دانلود و آپلود دیتا امکان پذیر نیست و ممکن است هر دو شبکه سرعتی یکسان داشته باشند. در حال حاضر، LTE سریع ترین شبکه دیتای موبایل موجود در دنیا است.

راه حل چیست؟

چگونه می توانیم از شبکه ۴G استفاده کنیم؟ برای یک اتصال ۴G به دو چیز نیاز داریم: اول، شبکه موبایلی که سرعت های زیاد تبادل اطلاعات را پشتیبانی کند و دوم، دستگاهی که بتواند به این شبکه متصل شده و اطلاعات را با سرعت مناسب دانلود کند. اگر شما یک گوشی با قابلیت ۴G LTE بخرید، به این معنا نیست که می توانید با هر سرعت دلخواهی که تصور می کنید، دانلود یا ویدیوها را استریم کنید. یک مثال بزنم: وقتی یک ماشین می خریم که شرکت سازنده اش گفته حداکثر سرعتش ۲۰۰ کیلومتر در ساعت است به این معنا نیست که ما می توانیم با این ماشین در بزرگ راه ها با سرعت ۱۵۰ کیلومتر در ساعت رانندگی کنیم. اپراتورها قبل از اینکه بتوانند سرویس های LTE واقعی را در سراسر مناطقی که فعالیت می کردند، ارائه بدهند؛ شروع به تبلیغات و عرضه گوشی هایی کردند که مهم ترین قابلیت شان پشتیبانی از LTE بود ولی مشتری پس از خرید نمی توانست با سرعت هایی که شنیده اطلاعات را دانلود کنند. در سال های بعدی کم کم شبکه های LTE واقعی به صورت محدود ارائه شد و اکنون شاهدیم که سرویس های خوبی در اروپا، امریکا و برخی کشورهای آسیای شرقی ارائه می شود.

بدنه تنظیم کننده استانداردهای امریکا برای تمایز قائل شدن میان ۴G تقلبی از ۴G واقعی؛ LTE را به معنای ادامه استانداردهای شبکه های موبایل فعلی و «تکامل در بلندمدت» تعریف کرد.

اکنون ایران دچار این وضعیت شده است که تشخیص یک شبکه ۴G از LTE میسر نیست در حالی که اپراتورهای مخابراتی در تبلیغات شان ادعا می کنند که سرویس LTE ارائه می دهند. حتا اگر خود اپراتورها از ۴G نام ببرند، ما خبرنگاران به اشتباه تیتر می زنیم LTE ارائه می دهند. بنابراین، ۴G LTE به تنهایی نمی تواند معیاری برای خرید یک گوشی جدید و بعد استفاده از سریع ترین شبکه مخابراتی باشد. پیشنهاد می کنم اگر واقعاً به یک گوشی مجهز به اینترنت پرسرعت روی شبکه های موبایل نیاز دارید، چنین گوشی بخرید و بعد با مراجعه به شرکت های مخابراتی درباره منطقه جغرافیایی که زندگی می کنید یا محل کارتان ، پرس وجو کنید یا با مراجعه به اینترنت مطمئن شوید چه سرویسی برای شما مناسب است و حداکثر چه سرعتی ارائه می دهد. ممکن است یک اپراتور واقعاً در تهران یا برخی مراکز استان سرویس اینترنت پرسرعت موبایلی ارائه بدهد ولی وقتی کمی از این مراکز دورتر می روید، سرویسی در حد و اندازه ۳G داشته باشید.

شبکه های سوییچ مداری و سوییچ بسته ای

حالا که تا حدودی تفاوت دو شبکه ۴G و LTE را فهمیدیم و شاید بتوانیم میان آن ها تمایز قائل شویم؛ اجازه بدهید یک نکته دیگر هم درباره شبکه های موبایل مرور کنیم. شما فارغ از اینکه چه نوع دیتایی دارید و سرعت شبکه کند یا سریع است، نیاز دارید که دیتا را به صورت بسته روی شبکه برای دیگران ارسال کنید. شبکه های قدیمی از فناوری های سوییچ مداری استفاده می کردند، اصطلاحی که به نوع برقراری ارتباط اشاره دارد. در سیستم های سوییچ مداری، یک ارتباط به طور مستقیم با مقصد برقرار می شود و در طول مدت ارتباط، این اتصال برقرار است.

ساده ترین مثال این نوع شبکه ها، تلفن های ثابت هستند. شما برای برقراری یک ارتباط یک شماره تلفن مشخص را شماره گیری می کنید. یکی از مزایای شبکه های سوییچ مداری، زمان سریع تر برقراری ارتباط و درصد کمتر قطع سرویس است. شبکه های جدیدتر از فناوری سوییچ بسته ای استفاده می کنند که مزیت برقراری ارتباط در یک سطح گسترده تری (تمام جهان) را فراهم می کنند. در شبکه های سوییچ بسته ای، اطلاعات شما به تکه های کوچک تر تقسیم و در شبکه برای مقصد ارسال می شوند. این بسته های کوچک تر می توانند از مسیرها و اتصال های مختلف عبور کنند و در مقصد به هم یکپارچه شوند و اطلاعات شما را دوباره بازسازی کنند.

۴G LTE به تنهایی نمی تواند معیاری برای خرید یک گوشی جدید و بعد استفاده از سریع ترین شبکه مخابراتی باشد.

این اطلاعات چه ربطی به شبکه های ۴G دارد؟ تمام فناوری هایی که برای ساخت یک شبکه پرسرعت ۴G استفاده می شود، ویژگی یا قابلیتی برای ارتباطات صوتی ندارند چون ارتباطات صوتی هنوز دارند از شبکه های سوییچ مداری استفاده می کنند. برای انتقال صوت به روی شبکه ۴G چندین روش پیشنهاد شده است ولی اپراتورها گزینه هایی را انتخاب می کنند که هنوز بتوانند تسلط خود را روی دقیقه های مکالمه حفظ کنند. مثلاً وقتی یک تماس برقرار شد، شبکه ۴G به شبکه سوییچ مداری تغییر می کند یا به طور همزمان شبکه ۴G برای تبادل داده و شبکه سوییچ مداری برای برقراری تماس تلفنی و مکالمه استفاده می شود.

یک راه حل ساده وجود دارد، صوت و داده را هر دو روی شبکه دیتای جدید LTE پیاده سازی کنند. روشی که غالب شرکت ها از به کارگیری اش اجتناب می کنند چون درآمدزایی کمتری برایشان دارد و دیگر نمی توانند براساس مکالمه تلفنی هزینه بگیرند. صوت روی شبکه LTE چگونه است؟ اسکایپ و فیس تایم بهترین مثال هستند؛ برقراری یک تماس تلفنی با کیفیت و سریع. البته، چندین شرکت از جمله گوگل دارند سعی می کنند شبکه موبایل و شبکه دیتا را با یکدیگر ادغام کنند و یک شبکه یکپارچه بسازند ولی تا رسیدن این فناوری ها به ایران، چند سالی دیگر هم باید منتظر ماند.