یکی از سوالاتی که توسط کاربرانی که مایل به انتقال به سیستم عامل لینوکس هستند مطرح می شود، انتخاب توزیع است. چرا انواع مختلفی از گنو/ لینوکس وجود دارد؟ کدامیک مناسب تر است؟ در این جا به معرفی اصول و مفاهیم توزیع های گنو/ لینوکس و معرفی برخی از آن ها می پردازیم.

آموزش انتخاب بهترین سیستم عامل لینوکس

توزیع در سیستم عامل لینوکس

منظور از توزیع چیست؟ همانطور که می دانید، سیستم عامل گنو/ لینوکس به خودی خود یک سیستم عامل آزاد و رایگان است. گنو/ لینوکس را هر کس می تواند جمع آوری کرده و به نام خودش به رایگان عرضه کرده و به فروش برساند. علت چیست؟ سیستم عامل گنو/ لینوکس از بخش های بسیار زیادی تشکیل شده که هر بخش آن توسط عده ای خاص توسعه می یابد که هر یک در یک سمت جهان قرار دارند. معروف است که می گویند گنو/ لینوکس مانند هواپیمایی است که هر قسمت آن را در یک کشور ساخته اند. البته این نکته نقطه قوت آن به شمار می رود. در صورتی که شما به عنوان یک کاربر بخواهید یک گنو/ لینوکس داشته باشید، باید تمام این قطعات را جداگانه جمع آوری کرده و پس از کامپایل استفاده نمایید. درصد کمی از مردم این امکان و توانایی را دارند. بنابراین افراد و شرکت هایی اقدام به جمع آوری این قطعات مجزا و قرار دادن آن ها کنار هم کرده اند و علاوه بر آن برای این مجموعه برنامه های نصب و مدیریت نوشته اند تا کار نصب و مدیریت سیستم را برای کاربران آسان کنند. به این مجموعه ها که توسط افراد و شرکت ها گردآوری شده است، توزیع یا Distribution گنو/ لینوکس می گویند.

تنوع توزیع ها

هر یک از توزیع های گنو/ لینوکس دارای ویژگی های خاصی است که آن را از توزیع دیگر متمایز می کند. مثلا ممکن است برنامه های نصب آن ها با هم تفاوت داشته باشند (البته اصول نصب همه گنو/ لینوکس ها یکسان است) و یا ابزارهای مدیریتی گرافیکی تهیه شده با هم متفاوت باشند و یا نسخه برنامه هایی که با یک توزیع خاص ارائه می شوند جدیدتر یا قدیمی تر باشند، محل فایل های پیکربندی آن ها متفاوت باشد، و یا ممکن است توزیع هایی مخصوص امور خاص طراحی شده باشند. مثلا سرویس دهنده ها، ایستگاه های کاری، کامپیوترهای قدیمی، مدیریت شبکه، چند رسانه ای، بازی و به همین ترتیب. بنابراین هر فرد یا گروه خلاقی می تواند توزیع مخصوص خود را ارائه نماید. مثلا برخی از توزیع ها برای نصب و پیکربندی آسان بهینه سازی شده اند.

توزیع ها به دو صورت تجاری و رایگان ارائه می شوند. یعنی در ازای دریافت یا استفاده از خدمات پشتیبانی برخی از آن ها باید پول پرداخت شود و برخی از آن ها رایگان هستند. البته به هر حال شما در اکثر موارد قادرید تا یک توزیع گنو/ لینوکس را چه رایگان و چه تجاری به تعداد نامحدود کپی و توزیع نمایید، مگر آنکه تولید کننده شما را محدود کرده باشد. اکثر توزیع های غیر تجاری و برخی از توزیع های تجاری بصورت رایگان از سایت های مربوطه قابل دانلود هستند.

در صورتی که گنو/ لینوکس را یاد بگیرید، مهم نیست از چه توزیعی استفاده کنید. چون همه آن ها ذاتا شبیه هم هستند و تمام اموری که در یک توزیع انجام می دهید، در توزیع دیگر نیز قابل انجام خواهد بود. (شاید به نحو دیگر و با اندکی تفاوت)

برخی از توزیع ها از ایجاد تغییرات و بهینه سازی هایی در توزیع های دیگر ایجاد شده اند که آن ها را توزیع های مبتنی بر یک توزیع می نامند. مثلا توزیع Ubuntu یک توزیع مبتنی بر دبیان است. یا مثلا توزیع فارسی پارسیکس یک توزیع مبتنی بر KANOTIX است.

انتخاب توزیع

همانطوری که در بالا اشاره کردیم، هر یک از توزیع ها لینوکس دارای ویژگی های خاص خود هستند. مثلا برنامه نصب یک توزیع بسیار راحت است و یک توزیع دیگر ممکن است از نظر پایداری و امنیت مطرح باشد و به همین ترتیب.

انتخاب توزیع بستگی به شرایط زیر دارد:

سطح علمی کاربر

مورد استفاده از گنو/لینوکس

ویژگی های توزیع

بازار

اکنون به بررسی یکایک این شرایط می پردازیم.

الف) سطح علمی کاربر: کاربرانی که دارای آشنایی کمتری با گنو/ لینوکس هستند، جذب توزیع هایی می شوند که دارای ابزارهای پیکربندی گرافیکی است که آن ها را قادر می سازد راحت تر سیستم شان را اداره و نصب نمایند. همچنین دارای نرم افزارهای جدیدی باشد که به آن ها حداکثر قابلیت ها را ارائه نماید. از توزیع هایی که برای کاربران تازه کار مناسب تر هستند، می توان اوبونتو (Ubuntu)، زوزه (SuSE)، فدورا (Fedora)، مندریوا (Mandriva)، لیندوز (Lindows)، لیکوریس (Lycoris)، مپیس (Mepis) و XandarOS را نام برد. کاربرانی که پیشرفته تر هستند و ابزارهای پیکربندی گرافیکی برایشان مهم نبوده، کیفیت و سرعت سیستم برایشان مهم تر است جذب توزیع های حرفه ای تر مانند دبیان (Debian)، جنتو (Gentoo) و اسلکور (Slackware) می شوند. ممکن است نصب و راه اندازی این توزیع ها برای کاربران تازه کار دشوار باشد، ولی در عوض هر سه آن ها بسیار باکیفیت و پایدار هستند.

ب) مورد استفاده از گنو/ لینوکس: برخی از توزیع ها مخصوص نیازهای خاصی طراحی شده اند. مثلا امروزه از اصلی ترین نیازها می توان به سرویس دهنده ها و ایستگاه های کاری اشاره نمود. البته برخی از توزیع ها این امکان را به شما می دهند که هنگام نصب، نوع مصرف آن ها را تعیین کنید و با توجه به انتخاب شما، نرم افزارهای مربوط به آن مصرف خاص نصب خواهند شد. مثلا اوبونتو، فدورا و دبیان این امکان را دارا هستند. برخی از توزیع ها تنها مخصوص یک نیاز طراحی شده اند و دارای ابزارهای مربوط به آن نیاز می باشند. مثلا گنو/ لینوکس کناپیکس (Knoppix) که یک توزیع روی میزی است، تنها دارای ابزارهایی است که برای کاربران روی میزی کاربرد دارد، و یا گنو/لینوکس SOL تنها به درد وظایف یک سرویس دهنده می خورد.

ج) ویژگی های توزیع: برخی اوقات یک توزیع دارای ویژگی های خاصی است که آنرا برای استفاده قابل انتخاب می سازد. مثلا گنو/لینوکس اورالوکس (Oralux) دارای امکانات مخصوص نابینایان می باشد. مانند شناسایی صفحه نمایش های بریل و یا مرور صوتی وب و پست الکترونیک. و یا یک گنو/لینوکس ممکن است سخت افزارهای خاصی را به خوبی پشتیبانی نماید. و یا ممکن است سرعت و کیفیت یک توزیع یا آسانی استفاده از آن ملاک انتخاب قرار گیرد.

د) بازار: ممکن است موجود بودن یک توزیع در بازار و یا نبود آن ملاک انتخاب باشد. مثلا در ایران فراوان ترین توزیع گنو/ لینوکس، توزیع فدورا و ردهت است. حتی برخی افراد و موسسات گنو/ لینوکس را به نام ردهت می شناسند.

بررسی چند توزیع

توزیع ubuntu

Ubuntuیکی از معتبرترین مشتقات دبیان هست که تا کنون توانسته آبروی دبیان را جمع کند.

Linux Mint، Freespire، gNewSense از فرزندان ubuntu هستند.

ubuntu دارای ورژن های ۳۲ بیت و ۶۴ بیت و همچنین ورژن مخصوص پردازنده های Itanium نیز دارد. Ubuntu چندین توزیع برای کاربران خود عرضه کرده است خود Ubuntu با میزکار GNOME بر روی desktop، laptop و l serverها در نظر گفته است.

Xubuntu با میز کار Xfce

Edubuntu نسخه مخصوص برنامه های آموزشی جهت بکارگیری در مدارس برای کودکان مشابه نسخه هایChild Ubuntu Studio که این نسخه برای کاربردهای multimedia آماده شده است. و توزیع Ubuntu JeOS که جدیدترین توزیع Ubuntu محسوب می شود، این پروژه بیشتر اسکوپش را در مورد virtual appliances قرار داده است.

نسخه ای که در تاریخ April 24, 2008 با نام ۸٫۰۴ (Hardy Heron) عرضه شده است و نسخه Desktop آن تا سال ۲۰۱۱ و نسخه Server آن تا سال ۲۰۱۳ پشتیبانی می شود. این نسخه از Linux kernel 2.6.22 و کامپایلر GCC 4.1.2 بهره می برد.

OpenOffice ورژن ۲٫۴ و GIMP 2.4.5 همراه آن نصب می شود. نسخه بعدی که در ماه های پایانی سال ۲۰۰۸ عرضه شد Intrepid Ibex نام دارد که قرار است تا سال ۲۰۱۰ ساپورت گردد.

توزیع پارسیکس

پارسیکس گنو/ لینوکس یک دیسک زنده ( Live CD ) مبتنی بر لینوکس KANOTIX و Debian است که در آن از میزکار GNOME به عنوان میزکار پیش گزیده استفاده شده و سعی بر آن بوده تا با حذف بسته های نرم افزاری اضافی، یک میزکار سبک با امکانات لازم در اختیار کاربران قرار داده شود. پارسیکس گنو/ لینوکس علاوه بر زبان های متعدد دیگر، همچنین بطور پیش گزیده از صفحه کلید فارسی پشتیبانی کرده و با استفاده از کلیدهای Alt+Shift یا Alt+Ctrl می توانید در آن فارسی تایپ نمایید. پارسیکس گنو/ لینوکس همچنین حاوی واژه نامه آزاد و بازمتن xFarDic و قلم های آزاد فارسی از پروژه FPF می باشد.

آخرین نسخه عرضه شده از پارسیکس Parsix GNU/Linux 5.0 است که در سال ۲۰۱۳ معرفی شد. البته نسخه Testing Version 6.0-TEST-1 Trev آمده است.

توزیع pcLinux Os

PCLinuxOS در سال ۲۰۰۳ از Mandrake متولد شد و تاکنون به عنوان یک نسخه بهبود یافته Mandrake شناخته می شود. آخرین نسخه پایداری که عرضه شده است PCLinuxOS 2007 Final می باشد. این نسخه از کرنل ۲٫۶٫۱۶ و کامپایلر GCC 3.3.1 بهره می گیرد و همچنین بسته های نرم افزاری RPM را می پذیرد.

متاسفانه فقط نسخه ۳۲ بیتی از آن عرضه شده است و هنوز نسخه ۶۴ بیتی برای آن عرضه نشده است.

میزکار KDE تنها میزکاری هست که توسط PCLinuxOS استفاده شده است.

البته نسخه پایدار جدید و قوی آن با نام PCLinuxOS MiniMe 2008 در راه است که کلی اصلاحات در آن صورت گرفته و بزودی عرضه خواهد شد و همچنین میزکار GNOME 2.21.2 نیز در آن استفاده شده است.

توزیع Mandriva Linux

Mandriva Linux یکی از پیرترین سیستم عامل های Unix-Like می باشد که تا قبل از ۲۰۰۵ با نام Mandrake Linux این توزیع را می شناختیم، ولی در ابتدای سال ۲۰۰۵ با خرید Conectiva Linux توسط Mandrakesoft و ادغام شدن Mandrake Linux و Conectiva Linux را به Mandriva Linux تغییر نام داد.

Mandrake و Conectiva یک از زیر شاخه های مستقیم Red Hat می باشند که تنها زیر شاخه هایی که از Red Hat پیش از آن دو جدا شده بود Caldera بود که در سال ۲۰۰۳ متوقف شد و Mandriva را می توان اولین فرزند Red Hat دانست.

این نسخه از کرنل ۲٫۶٫۲۴٫۴ بهره مند است و فرمت ext3 را بعنوان پاراتیشن بندی پیش فرض هارد دیسک در نظر دارد. بسته های نرم افزاری RPM در ماندریوا قابل اجرا هستند.

Mandriva نسخه هایی برای پردازندهای ۳۲ و ۶۴ بیتی عرضه کرده است و همچنین برای پردازنده های Power PC نیز نسخه ای عرضه نموده این نسخه مانند نسخه های پیشین میز کار های KDE وGNOME را در بر دارد. در حالت Live مانند سایر نسخه های قبلی خود دارای افکت های سه بعدی می باشد. از Live موزیک پلیر استفاده می­کند بطوری که هنگامی که موس را بر روی یک موزیک نگه می دارد (کلیک نمی کنید) آهنگ پخش می شود این توزیع سازگاری بیشتر با برخی مودم ها پیدا کرده است. در پایان این توزیع را برای کسانی که عاشق زیبایی هستند پیشنهاد می کنیم بخاطر ویژگی های منحصر به فرد این توزیع استفاده از این سیستم عامل برای کنفرانس فوق العاده هست و به همراه داشتن Live CD این توزیع یکی از لوازم ضروری یک مهندس است.

کدام را انتخاب کنیم؟

در بازار ایران در مورد انتخاب توزیع محدودیت های فراوانی وجود دارد. با توجه به توزیع های موجود در بازار، برای مصارف زیر توزیع های مقابل آن توصیه می شوند.

مصرف میزکار(Desktop)/ایستگاه کاری – کاربران تازه کار: اوبونتو (Ubuntu)، زوزه (SuSE)، پارسیکس (Parsix)، مپیس (MEPIS) و فدورا (Fedora)

مصرف میزکار(Desktop)/ایستگاه کاری – کاربران حرفه ای: دبیان (Debian)، اسلکور (Slackware) و جنتو (Gentoo)

مصرف سرویس دهنده: دبیان (Debian)، اسلکور (Slackware) و فدورا (Fedora)

دیسک های زنده: کناپیکس (Knoppix)، پارسیکس (Parsix)، کانوتیکس (Kanotix) و شبدیکس (Shabdix)

امیدواریم این آموزش برای شما مفید بوده باشد و در انتخاب بهترین به شما کمک کرده باشد.

منبع: آی پورت