چند سالی است که برای خیلی از مردم جهان، «اندروید» جزئی از زندگی روزمره شده است. این سیستم عامل قدرتمند و محبوب، بیشتر از تمام سیستم عامل ها بر روی دستگاه های الکترونیکی نصب شده است. نه تنها گوشی ها و تبلت ها، بلکه تلویزیون ها، ساعت ها و حتی برخی عینک ها نیز توسط اندروید، کار می کنند و هوشمند می شوند.

شرکت اندروید در سال ۲۰۰۳ توسط اندی روبین، ریک ماینر، نیک سیِرز و کریس وایت در کالیفرنیا تأسیس شد. هدف شرکت این بود که موبایل ها به دستگاه های هوشمندتری تبدیل شوند و از مکان و علایق صاحبشان آگاهی داشته باشند. در ابتدا شرکت اندروید در پی ساخت سیستم عاملی پیشرفته برای دوربین های دیجیتالی بود ولی وقتی متوجه شد بازار دوربین های دیجیتالی آن قدر خوب نیست که برای این شرکت سودآور باشد، تمرکزش را به گوشی های موبایل جلب کرد.

هدف اندروید در این زمان ساخت سیستم عاملی برای گوشی های موبایل بود که با سیمبیان و ویندوز موبایل رقابت کند. بااینکه پایه گذاران اندروید افراد سرشناسی در صنعت فناوری بودند و موفقیت های قابل توجهی درگذشته داشتند، ولی از همان ابتدا مشکلات مالی گریبان گیر این شرکت شد.

شرکت اندروید در سال ۲۰۰۵ توسط گوگل خریده شد و برخی کارمندانش نیز به استخدام گوگل درآمدند. اندی روبین و تیمش مشغول ساخت سیستم عاملی بر پایهٔ هستهٔ لینوکس برای گوشی های موبایل شدند و اولین نسخهٔ آزمایشی اندروید در ۵ نوامبر ۲۰۰۷ عرضه شد.

اندروید ۱.۰

اولین نسخهٔ تجاری اندروید در ۲۳ سپتامبر ۲۰۰۸ عرضه شد و بر روی گوشی HTC Dream به بازار آمد.

بااینکه اندروید ۱ اولین نسخهٔ رسمی اندروید بود، ولی برنامه ها و قابلیت های خوب و کاربردی مثل مرورگر، Gmail، پخش کننده یوتیوب، نقشه گوگل، پشتیبانی از دوربین و … داشت. دیگر برنامه ها را نیز می توانستیم از «مارکت» دانلود کنیم.

در اولین نسخه از اندروید صفحه کلید مجازی وجود نداشت. البته HTC Dream خود مجهز به صفحه کلید فیزیکی بود، لذا کمبود خیلی مهمی به حساب نمی آمد.

به روزرسانی اندروید ۱.۱ در ۹ فوریه ۲۰۰۹ عرضه شد که شامل چند قابلیت جدید و رفع برخی اشکالات بود.

اندروید ۱.۵ کیک فنجانی (Cupcake)

اندروید ۱.۵ در ۲۷ آوریل ۲۰۰۹ عرضه شد و اولین نسخه ای بود که نام یک شیرینی بر روی آن گذاشته شد. این روش نام گذاری در نسخه های بعدی اندروید نیز ادامه یافت و تاکنون هر نسخه از اندروید، به ترتیب حروف الفبای لاتین به نام یک شیرینی است.

اندروید ۱.۵ برای اولین بار از ویجت ها پشتیبانی می کرد. یعنی می توانستید نسخه های کوچک شده از برخی برنامه ها را بر روی صفحهٔ خانه ببینید و به قابلیت های دم دستی، دسترسی سریع داشته باشید. هم اکنون نیز پشتیبانی از ویجت ها یکی از برتری های اندروید نسبت به دیگر سیستم عامل ها به حساب می آید. از دیگر قابلیت های جدید در اندروید ۱.۵ می توان به ضبط فیلم با فرمت MP4، قرار دادن تصویر برای مخاطبین، اتصال خودکار دستگاه های بلوتوث به گوشی و ارسال صدا از این طریق اشاره کرد.

اندروید ۱.۶ پیراشکی (Donut)

اندروید ۱.۶ بااینکه تنها ۰.۱ با نسخهٔ قبلی تفاوت داشت ولی شامل بهبودهایی خیلی بزرگ تر از ۰.۱ بود. یکی از ویژگی های مهم این نسخه پشتیبانی از انواع صفحه های نمایش با وضوح مختلف مثل QVGA و WVGA بود. به این ترتیب اندروید خیلی زیباتر از قبل به نظر می رسید.

کادر جستجوی سریع روی صفحه در اندروید ۱.۶ ارتقا پیدا کرد و نه تنها اینترنت، بلکه بخش هایی از گوشی را نیز جستجو می کرد. برای مثال کاربر می توانست برنامه ها، مخاطبین یا حتی وضعیت آب وهوا را در این کادر جستجو نماید و جواب آن را سریع مشاهده کند.

برنامهٔ دوربین نیز در این نسخه بهبود یافت و بهتر با گالری ارتباط برقرار می کرد. مارکت اندروید در این نسخه می توانست کاربر را راهنمایی کند و بهترین و پرطرفدارترین برنامه ها را در گروه های مختلف به او نشان بدهد.

اندروید ۲ نان خامه ای (Éclair)

اندروید ۲ سومین نسخهٔ اندروید بود که در سال ۲۰۰۹ عرضه شد. پشتیبانی از ایمیل Microsoft Exchange و مدیریت همزمان چند حساب ایمیل در یک Inbox از ویژگی های این نسخه بود.

برنامه ناوبری گوگل دیگر قابلیت مهمی بود که در نسخهٔ ۲ به اندروید اضافه شد. این برنامه با گرفتن نام مقصد، کاربر را تا رسیدن به آن راهنمایی می کرد.

برنامه دوربین در اندروید ۲ از فلاش، فوکوس بر روی اشیاء خیلی نزدیک و گرفتن عکس ماکرو و جلوه های رنگی پشتیبانی می کرد.

به روزرسانی اندروید ۲.۱ در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۰ عرضه شد و قابلیت استفاده از تصویر پس زمینهٔ متحرک را به همراه رفع برخی ایرادات برای کاربران به ارمغان آورد.

گوگل می خواست گوشی روانه بازار کند که تجربه ای ناب از اندرویدی باشد که خودش ایجاد کرده است. لذا با همکاری HTC گوشی Nexus One تولید شد. این گوشی نازک صفحهٔ AMOLED با وضوح WVGA داشت و در آن دوران یک گوشی سطح بالا به حساب می آمد.

اندروید ۲.۲ ماست یخی (Froyo)

نسخهٔ ۲.۲ که عرضه شد، گوشی Nexus One نخستین گوشی بود که این به روزرسانی را دریافت می کرد. اینجا بود که مزیت گوشی های Nexus در دریافت به روزرسانی ها نشان داده شد.

در این نسخه علاوه بر بهبود سرعت و عملکرد اندروید، برنامهٔ گالری نیز ارتقا یافته بود. اکنون در گالری حالت سه بعدی و انیمیشن هایی وجود داشتند که با کج کردن صفحه یا حرکت بین آلبوم ها به نمایش درمی آمدند.

کاربران در این نسخه می توانستند به وسیلهٔ Tethering USB یا Wifi HotSpot اینترنت موبایل را با رایانه یا دیگر گوشی ها به اشتراک بگذارند. علاوه بر این قابلیت غیرفعال کردن Data برای صرفه جویی در هزینهٔ اینترنت در ماست یخی معرفی شد.

استفاده از رمز عددی و حرفی برای قفل کردن گوشی در این نسخه اندروید ارائه شد. از این به بعد کاربران می توانستند به غیراز الگو (Pattern Unlock) گزینه های PIN و Password را نیز انتخاب کنند.

اندروید ۲.۳ نان زنجبیلی (Gingerbread)

رابط کاربری و صفحه کلید مجازی اندروید در نسخه ۲.۳ که ۶ دسامبر ۲۰۱۰ عرضه شد، بهبود زیادی داشتند. گوشی Nexus S با همکاری سامسونگ ساخته شد که ازلحاظ زیبایی ظاهری بهتر از Nexus One بود.

NFC قابلیتی بود که در نسخه ۲.۳ به اندروید آمد ولی تا مدت ها استفادهٔ خاص و مهمی برای آن وجود نداشت.

در این نسخه از اندروید می توان مصرف باتری را به صورت نمودار زیر ذره بین گرفت و برنامه هایی که مسئول استفادهٔ بیش ازحد از باتری هستند را پیدا کرد.

اندروید ۲.۳ از سنسورهایی مثل ژیروسکوپ و بارومتر پشتیبانی می کند و به برنامه نویسان و سازندگان امکان می دهد کاربری های جدیدی با استفاده از این سنسورها به وجود بیاورند.

اندروید ۳ شانه عسل (Honeycomb)

اندروید ۳ که مخصوص تبلت ها است در ۲۲ فوریه ۲۰۱۱ عرضه شد. دو روز بعد اولین تبلت مجهز به این نسخه از اندروید یعنی Motorola Xoom معرفی شد.

چون اندروید ۳ مخصوص تبلت ها بود، رابط کاربری خاصی نیز برای آن طراحی شده بود. دکمه های بازگشت، خانه، و لیست برنامه های اخیر به همراه ساعت و نوتیفیکیشن ها در نواری در پایین صفحه نمایش داده می شدند. در این نسخه برای اولین بار دکمه های فیزیکی حذف شدند و تولیدکنندگان می توانستند فضای بیشتری را به صفحهٔ نمایش اختصاص دهند.

در این نسخه با پشتیبانی از پردازنده های چندهسته ای، دستگاه های اندرویدی قدرت تازه ای یافتند.

به روزرسانی به نسخه های ۳.۱ و ۳.۲ مدتی بعد عرضه شدند و شامل رفع برخی ایرادات و برخی قابلیت های جدید مثل تغییر اندازهٔ ویجت ها بر روی صفحه بودند.

اندروید ۴ بستنی حصیری (Ice Cream Sandwich)

این نسخه از اندروید در ۱۸ اکتبر ۲۰۱۱ به همراه گوشی Samsung Galaxy Nexus عرضه شد. در آن زمان گوگل اعلام کرد هر دستگاهی که دارای اندروید ۲.۳ به بالا است می تواند به اندروید ۴ به روزرسانی کند.

رابط کاربری اندروید در این نسخه تغییرات بسیار گسترده ای داشت و فونت Roboto به عنوان فونت جدید پیش فرض در اندروید استفاده شد. در این نسخه از اندروید، گوشی ها می توانستند از دکمه های مجازی پایین صفحه به جای دکمه های فیزیکی استفاده کنند. قابلیت دیگر در صفحهٔ خانه بود که می توانستیم به راحتی با کشیدن و رها کردن آیکون ها بر روی هم پوشه ایجاد کنیم.

قابلیت Android Beam در این نسخه از اندروید به دو گوشی که NFC داشته باشند امکان می دهد اطلاعاتشان را تنها با نزدیک شدن به یکدیگر بفرستند.

در اندروید ۲.۳ میزان مصرف باتری به صورت نمودار نمایش داده می شد و در اندروید ۴ میزان مصرف اینترنت به تفکیک برنامه ها و به صورت کلی بر روی نمودار نمایش داده می شود. حتی می توان برای مصرف اینترنت حد بیشینه ای تعیین کرد تا در هزینهٔ اینترنت صرفه جویی شود.

قابلیت تشخیص چهره یکی از پر سر و صداترین قابلیت های اندروید ۴ است که قفل گوشی را با تشخیص چهرهٔ کاربر توسط دوربین جلو، باز می کند. اما دقت و کارایی این روش آن قدر ضعیف است که هنوز این سؤال برایمان مطرح است که چرا اصلاً گوگل روی چنین قابلیتی وقت گذاشت.

اندروید ۴.۱ آب نبات پاستیلی (Jelly Bean)

اندروید ۴.۱ در ۹ جولای ۲۰۱۲ با تمرکز بر بهبود گرافیک و زیبایی سیستم عامل عرضه شد. در این نسخه از اندروید از فناوری استفاده شد که اجازه می داد تغییرات و انیمیشن ها در رابط کاربری با سرعت ۶۰ فریم بر ثانیه اجرا شوند تا کاملاً روان به نظر برسند.

Google Now که برای اولین بار در این نسخه به اندروید آمد، دستیار شخصی اندروید است که می تواند به طور هوشمند برخی اطلاعات موردنیاز کاربر را در اختیار او قرار دهد، قرارهای ملاقات او را یادآوری کند و …

تنظیم آلارم، جستجوی نقشه برای مواردی مثل رستوران های نزدیک، تنظیم قرار ملاقات و … ازجمله کارهایی است که می توان با دادن دستور صوتی به Google Now انجام داد.

اندروید ۴.۲ در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۲ عرضه شد. در این به روزرسانی، پشتیبانی از ویجت ها در صفحهٔ قفل ایجاد شد و کاربر می توانست دوربین را با یک حرکت انگشت، مستقیماً از صفحهٔ قفل باز کند.

Daydream قابلیت دیگری است که در اندروید ۴.۲ ایجاد شد و درصورتی که فعال باشد، هنگام شارژ گوشی، تصویر متحرکی مثل Screensaver نمایش می دهد. در صفحه کلید اندروید ۴.۲ کاربر می تواند تنها با کشیدن انگشت بر روی حروف، کلمهٔ کامل را بنویسد. این قابلیت در صفحه کلیدهایی مثل Swype نیز وجود دارد و بسیار پرطرفدار است.

تبلت های مجهز به اندروید ۴.۲ از چند کاربر پشتیبانی می کنند. برای مثال اگر یک خانواده از یک تبلت استفاده می کنند، هرکدام از افراد می توانند حساب های کاربری جدا و برنامه های جداگانه ای داشته باشند.

اندروید ۴.۳ که تکمیل کنندهٔ آب نبات پاستیلی بود، در ۲۴ جولای ۲۰۱۳ عرضه شد. موتور بازی Open GL ES 3 در این نسخه به اندروید آمد که گامی مهم در بالا بردن کیفیت بازی ها محسوب می شود.

اندروید ۴.۴ کیت کت (KitKat)

اندروید ۴.۴ در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۳ عرضه شد و Nexus 5 اولین دستگاهی بود که با اندروید ۴.۴ به بازار آمد. تغییرات ظاهری گسترده ای در این نسخه از اندروید به وجود آمد که باعث مدرن تر شدن هرچه بیشتر آن شد. این دفعه رنگ آبی در آیکون ها و المان های صفحه به سفید تغییر پیداکرده بود و نوار سیاه رنگ بالای صفحه نیز در صفحه ی خانه بی رنگ شده بود.

حالت Immersive به برنامه ها اجازه می دهد تمام صفحه را اشغال کنند و حتی جای نوار بالای صفحه و دکمه های پایین صفحه را نیز بگیرند. بعد هر وقت کاربر با دکمه ها یا نوار بالای صفحه کار داشت کافی است انگشتش را از لبهٔ بالا به سمت پایین بکشد یا از لبهٔ پایین به سمت بالا ببرد.

در اندروید ۴.۴ بهبود زیادی در کارایی سیستم عامل و استفادهٔ بهینه از حافظه صورت گرفته و تنها به ۵۱۲ مگابایت رم احتیاج دارد تا عملکرد خوبی داشته باشد. این بهینه سازی برای سازندگان گوشی های موبایل اهمیت زیادی دارد و باعث شده گوشی های ارزان قیمتشان عملکرد بهتر و روان تری داشته باشند. همین طور سازندگان را ترغیب کرده که این به روزرسانی را برای دستگاه های قبلی نیز عرضه کنند.

کارایی Google Now در اندروید ۴.۴ بهبودیافته و اکنون با صفحهٔ خانه نیز یکپارچه شده است. به گونه ای که در Nexus 5 با کشیدن انگشت از چپ به راست بر روی صفحهٔ خانه، و در دیگر گوشی ها نیز با کشیدن انگشت از دکمهٔ خانه به بالا باز می شود. حتی در صفحهٔ خانه اگر بگویید Ok, Google جستجوی صوتی Google Now فعال می شود.

Android Wear

در ۱۸ مارس ۲۰۱۴ نسخه ای از اندروید مخصوص ساعت های هوشمند عرضه شد که Android Wear نام دارد.

Android Wear با استفاده از Google Now و نوتیفیکیشن هایی که بر روی گوشی می آیند، اطلاعات مهم و دم دستی را بر روی ساعت هوشمند نشان می دهد.

Samsung Gear Live و LG G Watch اولین ساعت های هوشمندی بودند که با سیستم عامل Android Wear عرضه شدند و بعدازآن دیگر تولیدکنندگان نیز دست به تولید ساعت هوشمند Android Wear زدند. هم اکنون انواع مدل های ساعت هوشمند را می توان در بازار یافت.

اندروید ۵ آب نبات چوبی (Lollipop)

آخرین نسخه از اندروید در ۲۵ ژوئن ۲۰۱۴ در کنفرانس Google I/O معرفی شد و کمی بعد، گوشی های نکسوز و موتورولا به روزرسانی به اندروید ۵ را دریافت کردند.

در اندروید ۵ انقلابی در طراحی رابط کاربری اندروید به وجود آمد و شیوهٔ جدید طراحی پایه گذاری شد که به آن Material Design می گویند. رابط کاربری تخت و مینیمالیستیک اندروید ۵ با انیمیشن های زیبا و تأثیرگذار حس مدرن بودن را به انسان می دهد. کمتر بخشی از اندروید را می توان یافت که تحت تأثیر این شیوهٔ طراحی قرار نگرفته باشد. حتی بسیاری از برنامه نویسان نیز برنامه هایشان را با شیوهٔ Material Design طراحی می کنند و برنامه های قبلی شان را با به روزرسانی به شکل جدید درمی آورند.

قابلیت های جدید اندروید ۵ زیاد است. استفاده از ران تایم ART به جای Dalvik باعث شده سرعت اجرای برنامه ها بالاتر برود ولی در عوض فضای بیشتری به هر برنامه اختصاص می یابد.

برای مدیریت مصرف باتری نیز ابزارهای بیشتری وجود دارد و قابلیت Power Saver امکان می دهد در زمانی که شارژ زیادی باقی نمانده، با کاهش عملکرد سیستم عامل در مصرف باتری صرفه جویی شود.

در اندروید ۵ می توان حساب های کاربری مختلف در گوشی تعریف کرد تا افراد متفاوتی که با یک گوشی کار می کنند، وارد اطلاعات شخصی یکدیگر نشوند. حتی می توان برای افرادی که فقط مدت کوتاهی با گوشی شما کاردارند، حساب میهمان ایجاد کرد.

مدیریت بی صدا بودن گوشی به کلی تغییر کرده و اکنون در قسمتی به نام Interruptions می توانید تنظیم کنید که گوشی در زمان خاصی بی صدا باشد یا فقط برای برخی اعلان های خاص، زنگ زده شود.

در صفحهٔ قفل دیگر خبری از ویجت ها نیست ولی پیام ها در صفحهٔ قفل نمایش داده می شوند و حتی می توانید همان جا جواب پیام هایتان را بدهید.

اگر می خواهید کسی از برنامه ای استفاده بکند ولی به برنامه های دیگر در گوشی شما سرک نکشد، قابلیتی وجود دارد که آن برنامه را به صفحه «پین» کنید. یا حتی اگر می خواهید بازی بکنید ولی نمی خواهید اشتباهاً با زدن دکمهٔ خانه از بازی بیرون بروید، با پین کردن بازی به صفحه مشکل حل می شود.

به روزرسانی اندروید ۵.۱ در ۹ مارس ۲۰۱۵ معرفی شد که قابلیت هایی مثل پشتیبانی از چند سیم کارته بودن گوشی، تماس صوتی با کیفیت بالا، تنظیم وای فای و بلوتوث مستقیماً از منوی تنظیمات سریع و … را برای کاربر به ارمغان می آورد.